GÜNEŞ IŞIĞININ GÖZ SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Güneş Işığının Göz sağlığına Etkileri
Yaz mevsimi güneş ışınlarının dünya yüzeyine en bol ve en dik geldiği zaman dilimidir ve aynı zamanda zararlı ultraviyole ışınlarının en bol ulaştığı dönemdir. Her ne kadar güneş ışığının sağlığımız ve çevre için birçok faydası varsa da dikkat edilmezse ciddi sağlık problemlerine de yol açabilir. Havaların giderek ısınmasını beklediğimiz şu yaz günlerinde pandemi tedbirlerinin elverdiği ölçüde tatil planları yapılıyor veya hasret kalınan parklara, mesire yerlerine ve açık havada gezintilere daha çok çıkılıyor. Dış dünyaya açılan pencerelerimiz olan gözler güneş ışığının zararlı etkilerine de en önce maruz kalırlar. Güneş ışınlarının özellikle saat 10-14 arası en yoğun olduğu saatlerdir ve içerdiği UV-A(uzun dalga boylu) ve UV-B (kısa dalga boylu-daha zararlı) ışınları ciltte dahi çok zararlı olabilmektedir. Açık havada uzun süre çalışmak zorunda olmak, karla kaplı yüzeyde veya bol yansıtıcı yüzeylerin olduğu yerlerde bulunmak maruziyeti artırır ve göz ön yüzeyinde(kornea, konjonktiva)yanık oluşturabilir. Saatlerce deniz üzerinde, sahilde olanlarda da benzer risk vardır ve mutlaka koruyucu tedbir almak gerekir. Zira güneş ışınlarının zaman içinde biriken etkileri ile katarakt gelişimi ve hızlanması, gözde et oluşumu(ptergium), kuru göz ve sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı makuladejenerasyonu) riski artar. Özellikle sarı nokta hastalığı olarak bilinen ve göz sinir tabakasının merkezini (makula) tutan hastalık, başladığında tedavisi çok güç, ilerleyici ve körlük tehlikesi olan bir sürece girer. Daha ani bir tehlike ise özellikle güneş tutulmasını izlemek için bilinçsizce güneşe direkt bakmaktır. Göz içindeki mercek tıpkı büyüteç gibi ışığı gözün sarı noktasına, sinirlerin üzerine odaklar ve görmemizi sağlayan hücreleri yakar (solar retinopati). Bu durumda kalıcı görme hasarına sebep olur. Lazer pointerlarda da benzer tehlike vardır.
Güneş ışığına karşı gözlük
Güneş ışınlarına karşı gözlerimizin doğal savunma mekanizmaları vardır. Örneğin yoğun ışıkta göz bebekleri küçülür ve göz içine daha az ışık girmesine izin verir. Göz kapakları kısılır ve daha sık göz kırma ile ışık miktarı azaltılırken kurumaya karşı yüzey nemlenmesi sağlanır. Göz içinde ise göz sıvısında bulunan C-vitamini(askorbik asit) ile UV ışın hasarı bertaraf edilir. Gözün renkli kısmı olan İriste bulunan Melanin pigmenti ile fazla ışın soğrulur ki açık göz rengi olanlar daha az Melanin pigmentine sahip oldukları için güneş ışınlarına daha hassastırlar.
Güneş ışınlarının zararlı etkilerden korunmak için alınması gereken ilk tedbir ışınlarının yoğun olmadığı saatleri tercih etmektir. Herkesin kolayca uygulayabileceği bir yöntem de şapka takmak ama riski en aza indirmek güneş gözlükleri ile mümkündür. Piyasada yüzlerce çeşit güneş gözlüğü var ve ne yazık ki temel bazı konular bilinmediğinden çok yanlış gözlük tercihleri ve hatalı kullanımlar olmaktadır.
Doğru camlara ulaşmak için öncelikle sertifikalı gözlük camları tercih edilmeli ve mutlaka UV-A ve UV-B filtresi en az %95 olmalıdır. Cam koyu renk ve özellikle kahverengi seçilirse ışınlar en uygun şekilde azaltılmış olur.Elbette yüz yapınıza göre çerçeve seçebilirsiniz ama güneş gözlüğü gözü yanlardan da mutlaka kapatmalıdır. Araç içinde aracın camları bir miktar UV koruma sağlasa da UV-A yine de geçtiğinden, araç içinde de güneş gözlüğü kullanılmalıdır. Yine bir başka yanılgı bulutlu havada güneş ışınlarının etkisinin azaldığı düşüncesidir. Oysa esas zararlı kısım olan UV ışınlar bulutları geçer hatta çoğu gölge alanda dahi etkisini gösterir.
Göz sağlığımız için güneş gözlüğü çok önemli olmasına karşın yanlış kullanım ve yanlış cam tercihi aksine gözümüze zarar verebilir. Güneş gözlüklerinin koyu camları ışığı azalttığı için göz bebekleri genişler ve eğer UV filtresi eksik veya yok ise ya da gözlük yan tarafları açık ise göz içine normalde olduğundan daha fazla UV ışın ulaşır. Diğer hastalıklarda ilaçların doğru doz ve sıklıkta kullanımı nasıl önemli ise güneş gözlüğünün doğru tercih ve kullanımı da çok önemlidir.
